الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه (کتاب)الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه، کتابی مشتمل بر حدیث‌هایی در ویژگی‌ها و فضیلت‌های شهر مدینه، تالیف صالح الرفاعی از محققان معاصر اهل‌سنت و دانش‌آموخته دانشگاه اسلامی مدینه منوره است. ۱ - معرفی نویسندهصالح بن حامد بن سعید رفاعی از محققان معاصر اهل‌سنت و دانش‌آموخته دانشگاه اسلامی مدینه منوره است. این کتاب دانشنامه دکتری وی است که در سال ۱۴۱۱ق با درجه ممتاز پذیرفته و از سوی همین دانشگاه منتشر شده است. مؤلف دارای اثری دیگر در موضوع حدیث با نام الثقات الذین ضعفوا فی بعض شیوخهم (دار الخضیری، مدینه، ۱۴۱۸ق) است. ۲ - شیوه نگارشرفاعی با تالیف این کتاب کوشیده است اثری جامع‌تر در موضوع فضیلت‌های مدینه نسبت به آثار پیشین همانند فضائل المدینه تالیف ابوسعید مفضل جندی (م، ۳۰۸ق) و اربعون حدیثاً فی فضائل المدینه اثر محمد بن احمد خصاصی الشاذلی (م. ۱۱۰۷ق.) پدید آورد. او تنها به گزارش حدیث بسنده نکرده و به تحلیل سندی و متنی آن‌ها نیز پرداخته است. [۱]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۹۰-۵۹۳.
رفاعی معتقد است که حتی در روایت‌های فضیلت نیز نمی‌توان به حدیث‌های ضعیف استناد کرد. [۲]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۸.
وی در تحلیل‌های سندی و رجالی بیشتر از ناصرالدین البانی اثر پذیرفته [۳]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۳۶.
[۴]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۴۲-۴۴۴.
و در تحلیل متن روایت‌ها از دیدگاه ابن تیمیه متاثر است. [۵]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۴۲.
[۶]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۸۵.
رفاعی حدیث‌های کتاب را از منابع حدیثی گوناگون، از جمله مسند ابی‌داود سلیمان بن داود الطیالسی، مسند ابی‌بکر، مسند احمد بن حنبل، مسند ابی‌یعلی موصلی، معجم کبیر و معجم صغیر طبرانی، و برخی کتب تاریخ مدینه مانند تاریخ المدینه ابن شبّه، الدرة الثمینة فی اخبار المدینه ابن نجار و وفاء الوفاء سمهودی برآورده [۷]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۱۴.
و در روایت‌های طولانی، تنها بخش مرتبط با مدینه منوره را آورده و در هر باب نخست روایت‌های صحیح و سپس روایت‌های ضعیف را یاد کرده است.۳ - محتوای کتاباین کتاب حاوی ۳۷۵ حدیث نامکرر است که مؤلف ۱۳۳ حدیث را صحیح و حسن و ۱۹۳ حدیث را ضعیف و ۴۹ حدیث را ساختگی دانسته است. [۸]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۶۶۴.
کتاب در قالب مقدمه، سه باب و خاتمه تدوین یافته است. مؤلف در مقدمه با بیان همیشگی بودن فضیلت‌های مدینه منوره، اختصاص برخی از آن‌ها به زمانی معین را رد [۹]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۰.
و با بررسی برخی نام‌های این شهر، حدود جغرافیایی آن را معین کرده است. [۱۰]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۳-۴۲.
۳.۱ - باب اولباب اول در نُه فصل به ویژگی‌های شهر مدینه می‌پردازد. برخی از مباحث این باب عبارتند از: جایگاه معنوی و حرم بودن مدینه، ایمنی آن از تب و طاعون و فتنه دجّال، [۱۱]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۷.
[۱۲]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۱۲۰.
[۱۳]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۱۸۰-۱۸۱.
[۱۴]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۱۸۶.
فضیلت اقامت در این شهر و تحمّل مشکلات آن، شفاعت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای مردم مدینه و دعای ایشان برای برکت یافتن این شهر [۱۵]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۱۵-۲۱۶.
و فراوانی روزی در آن، [۱۶]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۱۷.
فضیلت کسانی که در آن وفات می‌یابند [۱۷]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۶۴-۲۸۴.
و در امان بودن ایشان از هراس‌های روز قیامت، [۱۸]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۷۱.
ناامیدی شیطان از ورود شرک به مدینه بر اثر ظهور اسلام، [۱۹]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۴۸.
منع ظلم به مدینه و مردم آن و نفرین ظالمان بر مدینه. [۲۰]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۲۵۱-۲۵۳.
مؤلف برخی روایت‌ها درباره آفرینش پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را یاد و رد می‌کند که بر پایه آن‌ها، پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از همان خاکی آفریده شده که در آن دفن گشته است. [۲۱]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۴۱-۳۴۲.
در گفتار پیرامون مقایسه فضیلت مدینه و مکه، مؤلف بیشترِ روایت‌ها در فضلیت شهرها را ساختگی می‌داند [۲۲]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۴۹-۳۶۴.
و تنها صحت روایتی از پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را می‌پذیرد که بر پایه آن، هنگام خروج از مکه، آن‌جا را بهترین و محبوب‌ترین زمین نزد خداوند خواند. [۲۳]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۲۵.
۳.۲ - باب دومباب دوم کتاب در شش فصل به فضیلت مسجد نبوی پرداخته و مباحثی از این دست را پیش کشیده است: بنای مسجد نبوی بر پایه تقوا، [۲۴]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۳۶۷-۳۷۳.
فضل و ثواب نماز در آن، [۲۵]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۰۰.
جواز اعتکاف در آن، [۲۶]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۰۹.
دوری نمازگزارانش از آتش دوزخ، [۲۷]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۳۵-۴۳۶.
برابری نماز در این مسجد با حج، [۲۸]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۳۷-۴۳۸.
هم‌سنگ بودن تعلیم و تعلّم در آن با جهاد، [۲۹]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۳۸.
[۳۰]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۱۰.
[۳۱]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۱۲.
و سنگین بودن گناه و سوگند دروغ در آن. [۳۲]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۹۹-۵۰۳.
مؤلف، قبله مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را موازی کعبه می‌داند؛ اما آن دسته روایت‌ها را سست و ضعیف می‌شمرد که پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بی‌آن که دوری مسافت، کوه‌ها و موانع دیگر مانع شده باشند، کعبه را از این مکان دیده است. [۳۳]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۱۶-۵۱۷.
او با ذکر روایات شَدّ الرحال که بیانگر انحصار جواز مسافرت به سوی سه مسجد (مسجدالنبی، مسجدالحرام و مسجد الاقصی) هستند، [۳۴]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۴۳۹-۴۵۵.
روایت‌های دلالت‌گر بر فضیلت قصد سفر برای زیارت مرقد نبوی [۳۵]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۸۳-۵۹۵.
را ضعیف شمرده و با تمسک به سخن ابن تیمیه و امثال وی، این کار را مشروع نمی‌داند. البته در نظر او، زیارت برای کسی که با نیتّی دیگر به مسجد نبوی آید، صالح و مستحب است. [۳۶]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۹۵.
با این‌حال، حدیث‌های گوناگون و معتبری را درباره زیارت بقیع از جانب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و دعای ایشان برای اهل بقیع گزارش کرده است. [۳۷]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۹۶-۶۱۴.
۳.۳ - باب سومباب سوم کتاب در فضیلت دیگر مکان‌های مقدس شهر مدینه است و موضوعاتی همچون مسجد قبا و بنای آن بر پایه تقوا، [۳۸]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۲۳-۵۳۹.
برابری ثواب نماز در آن با عمره [۳۹]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۳۲.
[۴۰]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۴۱.
و توجه ویژه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به این مسجد [۴۱]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۵۵۲.
را در بردارد. درباره وادی عقیق و بطحان و فضیلت آن‌ها روایت‌هایی در کتاب آمده [۴۲]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۶۲۳-۶۳۳.
و سپس چند روایت در فضیلت خاک مدینه و خاصیت شفابخشی آن یاد شده که مؤلف آن‌ها را ضعیف و مردود شمرده [۴۳]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۶۳۴-۶۴۲.
؛ ولی روایت‌های گوناگون در شفابخشی خرمای عَجْوِه مدینه و بهشتی بودن آن را گزارش کرده و صحیح خوانده است. [۴۴]
رفاعی، صالح، الاحادیث الواردة، ص۶۵۱.
۴ - چاپکتاب الاحادیث الوارده تاکنون سه بار در انتشارات دانشگاه اسلامی مدینه منوره، مُجَمَّع ملک فهد و دار الخضیری چاپ شده است. مؤلف در سال ۱۴۲۷ق. با حذف حدیث‌های ضعیف و افزودن دیدگاه برخی از دانشوران درباره شهر مدینه، تلخیصی از کتاب را نیز با عنوان الاحادیث الصحیحة فی فضائل المدینه منتشر کرده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «الاحادیث الواردة فی فضائل المدینه»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۲/۶. رده‌های این صفحه : کتاب‌های مرتبط با مدینه | کتب حدیثی
|